- Kanser vücuttaki normal hücrelerin kontrolsüz büyüme şeklinde bir değişikliğe uğraması ile ortaya çıkar.
- Kanser kalp hastalıklarından sonra dünyada en çok ölüme yol açan 2. sebeptir. Son 10 yılda sıklığı %50 artmıştır. 2050 yılına kadar %77 daha artış beklenmektedir.
- Her yıl saptanan 20 milyon kanser vakası içinde akciğer kanseri en sık görülen kanserdir ve meme kanseri de hemen ardından gelmektedir. Bu iki kanseri sıklık olarak takip eden kalın barsak, prostat ve mide kanseri hep birlikte tüm kanserlerin yaklaşık %50’sini oluşturmaktadır.
- Her yıl yaklaşık 10 milyon kişi kanserden ölmektedir. Son 10 yılda kansere bağlı ölümler %18 artmıştır. Ölüme yol açmada kaydı tutulan 36 kanser arasında akciğer kanseri açık ara birinci iken onu sırasıyla kalın barsak, karaciğer, meme ve mide kanseri izlemektedir. Bu 5 kanserde ölümlerin yaklaşık %50’sinden sorumludur.
- Kansere bağlı ölümlerin %40’tan fazlası sigara, alkol, diyette yapılacak değişiklikler ya da fiziksel aktivite gibi yollarla değiştirilebilir.
- Kansere bağlı ölümlerin yaklaşık 1/3’ü rutin tarama yöntemleri ile erken saptanarak önlenebilir.
- Kansere bağlı ölümlerin %70’i düşük gelir grubundaki ülkelerde olmaktadır.
- Tümörler 3 grupta düşünülebilir.
- Selim Tümörler; bunlar yaşamı tehdit etmeyen kitlelerdir, yavaş büyürler ve vücudun başka yerlerine sıçrama yapmazlar.
- Habis (Malign) Tümörler; Bunlar hızlı çoğalırlar ve vücudun başka yerlerine ya da çevre organlara sıçrayarak onların görevini yapmasına engel olurlar.
- Kansere dönüşmemiş (Prekanseröz) Tümörler; Bunlar zaman içinde kansere dönüşebilme riski taşıyan anormal hücrelerin oluşturduğu yapılardır. Bu halleri ile ölüme yol açmazlar ancak müdahale edilip çıkarılmazlarsa zaman içinde kanserli dokuya dönüşüp kanserli dokunun yaptığı hasarların hepsini yapabilirler.
- Kanser Tipleri;
- Karsinom; Organların hücrelerinden ortaya çıkan kanserlerdir. Meme kanseri, Prostat kanseri, Akciğer ve Kalın bağırsak kanseri bu tür kanserlerdendir.
- Sarkom; Yumuşak doku hücrelerinden oluşan kanserlerdir. Örneğin, yağ dokusu, kas dokusu, damarlar, sinirler gibi yapılardan oluşan kanserlere sarkom denilir. En çok görülenler kas dokusundan oluşan leyomyosarkom, yağ dokusundan oluşan liposarkom ve kemik dokusundan oluşan osteosarkomdur.
- Lenfoma ve Myelom; Bağışıklık sistemi hücreleri üzerinden gelişen kanserlerdir. Lenfoma, lenf sisteminden oluşan kanserdir ve vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Myelom ise plazma hücreleri dediğimiz vücudun mikroplara karşı savaşma hücrelerinden birisi olan hücrelerden ortaya çıkar.
- Lösemi; Beyaz kan hücrelerinden ve kemik iliğinden kaynak alan bir kanser türüdür.
- Beyin ve Beyin Sapı Kanserleri; Bunlarda bazıları selim olmakla birlikte bazıları da habis karakterde olan merkezi sinir sistemi kanserleridir.
- Kanseri oluşturan değiştirilebilir risk faktörleri arasında alkol, kilolu olmak, diyet, fiziksel aktivite, sigara, radyasyona maruz kalma, çalışma hayatına bağlı maruziyetler, enfeksiyon sayılabilir.
- Değiştirilemeyen risk faktörleri arasında yaş, genetik yapı, bağışıklık sistemi sayılabilir.
- Kanserin Belirtileri;
Yeni ortaya çıkan bir kitle veya var olanda büyüme, geçmeyen öksürük, nefes darlığı, yutkunma zorluğu, bağırsakların boşalmasında olan değişiklikler, beklenmeyen kanamalar, sebepsiz kilo kaybı, uzun süre geçmeyen yorgunluk, uzun süre geçmeyen sabit ağrı/acı, ciltte yeni ortaya çıkan kitle, idrar yaparken olan değişiklikler, memede olan değişiklikler, iştah kaybı, geçmeyen yaralar, geçmeyen hazımsızlık şikayetleri, çarşafı değiştirmeye yol açacak şekilde ağır bütün vücudu tutan terlemeler.
- Kanserin evrelenmesinde 3 faktör vardır.
- T evresi tümörün kendisinin büyüklüğü veya çevre dokulara bulaşması ile saptanır,
- N evresi; Lenf bezelerine sıçraması ve bu sıçramanın derecesi ile belirlenir.
- M evresi; Kanserin başka bölgelere sıçrama yapıp yapmadığı ile belirlenir.
- Kanserin Tedavisi; Cerrahi, Radyoterapi (Işın tedavisi), Kemoterapi, İmmünoterapi (Bağışıklık sistemi üzerinden çalışan tedaviler), Hormon tedavileri, Gen tedavileri.
Palyatif bakım bir kanser hastasının hastalığının son dönemlerine geldiğinde sıkıntılarını gidermek ve hayat kalitesini artırmak için yapılan müdahalelere palyatif bakım denilir.
